Carre d’Artistes’ten bahseder misiniz?

Carre d’Artistes dünyanın en büyük çağdaş sanat galerisi zinciridir. Elliden fazla başkentte bulunmaktadır. Galerimiz, bünyesinde birçok uluslararası ve yerli sanatçı bulunduruyor, orijinal ve imzalı sanat eserlerini ulaşılabilir fiyatlarla sanatseverlerin beğenisine sunuyor.  Galerimizin bir başka özelliği ise bünyemizde bulunan sanatçıların eserlerinin başka ülkelerde de sergilenme şansı bulması. Her ay galerimizden bir sanatçı, dünyanın farklı bir şehrindeki Carré d'Artistes’te yer alıyor ve diğer bir şehirdeki Carre d’Artistes sanatçısı İstanbul’da bulunan şubemize geliyor. Bu sayede Türk koleksiyoner ve sanatseverler, yeni yabancı sanatçıların eserleriyle buluşma fırsatı bulurken, Türk sanatçılarımızı da global sanat piyasasına taşıma basamağı oluşturuyoruz. Genç, yeni, yetenekli ve dünya çapında değeri olan sanatçılarımızı dünyanın önemli şehirlerinde sergilemekteyiz. Yıllık 30 milyon euro üzerinde bir ciroya sahip bu ekosistem, her sene farklı ülkelerde yeni galeriler açıyor. Türkiye sanat piyasasına 2014 yılında girdi ve kısa sürede büyüme gösterdi.

Ulaşılabilir sanat ile ilgili Türkiye’nin şansı nedir?

Ulaşılabilir sanat, geçtiğimiz yirmi yılda dünya sanat piyasasına hızlı bir giriş yaptı. Türkiye sanat piyasası için çok yeni bir aktör ve büyük bir şans. Türkiye sanat ekonomisi için ulaşılabilir sanatın, yeni doğmuş ve geleceği çok parlak bir bebek gibi olduğunu düşünüyorum. Ülkemiz sanat piyasasını daha büyük bir pazara dönüştürmenin en önemli etkenlerinden biri ulaşılabilir sanat (affordable art). Özellikle Türkiye gibi gelişmekte olan ülkeler, sanatçının üretimini desteklerken yeni sanat alıcıları yaratarak pazarı güçlendirmek için önemli bir potansiyele sahip. “Sanat alıcısı, toplumun en varlıklı kesiminden ibarettir” varsayımı klasik olduğu kadar ayrıştırıcı bir bakış açısı. Herkes için sanat fikri, herkesin ekonomik gücüne göre orijinal sanat eserine sahip olmasını amaçlayan bir anlayış. Dolasıyla kapsayıcı, içine alan ve sanat pazarına birçok yeni aktör kazandıran, büyüme getiren bir sistem. Dünyada değişen ekonomik dengeler dolayısıyla bu pazarın ihtiyacı ve yükselişi görmezden gelinemeyecek kadar aşikar.

Bu sistemin ülkemiz için çok önemli bir şans olduğu kanısındayım zira sanat pazarı ülkemizde tek parçalı bir yapı. Çoğulcu, demokratik ve yenilikçi bir pazar için “affordable art” kaçınılmaz bir sistem. Dünyada çığ gibi büyüyen bir trend.

 Ülkemiz büyük bir şans çünkü sanat piyasasına yeni aktörler kazandıracak. Türkiye, genç nüfusu, üniversite mezunları, sanat takipçileri ve hızlı tüketim alışkanlıklarıyla önemli bir potansiyele sahip. Bu kitleyi sanat piyasasının içine dahil ederken, sanat alıcısı yapmak, piyasanın değerlerini korurken fiyatlandırmayı tekrar gözden geçirmekle mümkün. İyi eğitim görmüş ve gustası yüksek Y jenerasyonunu pazarın içine katarken, piyasanın tek tip alıcı ve tek tip satıcı zinciri kırılmış olacak ve pazar büyük bir canlılık kazanırken, alıcı kitlesi tek tip yerine model çoğulcu sisteme dönüşecek. Bu iyimser bir bakış açısından daha fazlası, elimde bulunan 5 yıllık dataların sonuçlarına dayanıyor.

Carre d’Artistes İstanbul’un 2014-2019 yılları arasındaki eser satış adetleri ve koleksiyoner profillerine baktığımız zaman büyük çoğunluğun yukarıdaki tanıma uyduğunu görüyoruz. 5 yıl içinde üç bin adetten fazla eser satıldı, iki bine yakın yeni koleksiyoner kazanıldı. Bu, ülkemiz için çok sevindirici ve umut vadeden bir tablo.

Ulaşılabilir sanatın insanları pazarın içine alıcı olarak davet ederken, onları geleceğin koleksiyoneri yapan bir anlayış olması nedeniyle sanat pazarının müthiş bir hareketlilik kazanacağını, Türkiye sanat piyasasını inceleyerek öngörebiliyoruz. 

 Pazarın gelişmesi ve büyümesi için neler yapılabilir?

Çağdaş sanat, sanat piyasasında en hızlı büyümeyi yakalarken onun paydaşlarından biri olan ulaşılabilir sanat, aynı ölçüde hızlı bir büyüme gösterdi. Türkiye gibi dinamik ve genç nüfusu olan bir ülke için pazarın gelişmesi ve büyümesi çok kolay olabilir.  Sanat pazarının Türkiye’de büyüyüp gelişmesi için kurumsallaşması gerekiyor. Bence pazarın en önemli eksikliği oturmuş bir sistemin olmaması. Sanat kurumsal ve şeffaf olmadığı zaman, belli sanatçılar fiyat olarak yüksekte kalırken, diğer sanatçılar sistemin dışına itiliyor. Sanatseverin başka sanatçılara erişimi azalıyor. Kurumsallaşmak hem pazarın büyümesi için önemli hem de galericiliğin ayakta kalmasının en iyi yolu. Büyük şirketler de kurumsallaşmış galerilerle çalışmayı tercih ediyor.

Örneğin Carre d’Artistes İstanbul’da büyük şirketlerle kurumsal iş birliği yapıyoruz. Özel günlerinde çalışanlarına kurumsal hediye olarak sanat eseri hediye eden çok vizyon sahibi şirketler var. Kurumsallaşmadaki amaç sanat eserlerini hayatının her alanına yaymak. Ulaşılabilir sanat nedir, neden herkes orijinal bir sanat eserine sahip olmalı; bunlar sosyolojik olarak anlaşılmalı. ‘Ucuz’ sanat ve ‘ulaşılabilir sanat’ kavramları birbirinden ayrıştırılmalı. Bu çok önemli bir unsur; örneğin Carre d’Artistes İstanbul’da hem çok tanınmış sanatçıların eserlerini hem geleceği olan çok yetenekli sanatçıların eserlerini yan yana bulabiliyorsunuz. Çağdaş ve demokratik bir sistem kurmayı amaçlıyoruz.

Globalleşen dünyada sanat piyasası online ve ulaşılabilir sanata doğru yönelmekte.  Tanınmış sanatçılar, gençlerin koleksiyonuna girerek gelecekteki yerini garantiliyor. Genç sanatçılar için istihdam yaratılıyor piyasada daha çabuk yer bulabiliyorlar. Hem sanat ekonomisine hem ülke ekonomisine her anlamda bir artı değer katıyor. Dünyanın en önemli sanat sigortaları yapan şirketi Hiscox yöneticisi Robert Read’in de söylediği gibi “Ulaşılabilir sanat, piyasadaki yerini garantiledi ama nasıl olacağı bir muamma.” çünkü ulaşılabilir sanat yarının en büyük aktörü ve ona bugün nasıl yön verirsek geleceği öyle kurgularız.

Başarılı bulunan ülkelerle ilgili örnekler ve rakamlar…

2018 dünya sanat piyasası verilerine baktığımız zaman çağdaş sanatın, modern sanata oranla %17 daha fazla büyüme gösterdiğini görüyoruz. Artprice.com verilerine göre, batı sanat piyasası 2017 yılında rekor kırdı ve tam tamına 413.000 eser satıldı. Bu da sanata talebin ne kadar yükseldiğini gösteriyor. Buna rağmen %34 oranında eserin de satılmadığını fark ediyoruz. Bu da gösteriyor ki, pazar iyi işler makul fiyatlara satıldığında talebini artırıyor ve sanatçıları buna zorluyor. Bu da bize ulaşılabilir sanatın sanat pazarında ne kadar önemli bir pozisyona geldiğini gösteriyor. Sanat pazarında rekor fiyata satılan eserlerin gündem değeri olmasına rağmen, rakamlara baktığımızda sanat pazarının temelini ulaşılabilir sanat oluşturuyor. Örneğin; 2017 yılında satılan 413.000 eserin sadece 1000 tanesi 1 milyon dolar üzerinde ve en önemlisi de 206.000'i yani yarısı 1.000 doların altında. Bu veriler aslında bize şunu söylüyor; ulaşılabilir sanat ile insan ve sanat arasındaki ilişki öze döndü, eseri beğendiğin için almak…

Fransa'nın da ulaşılabilir sanat pazarındaki önemi büyük. Ciro bazında Londra, New York piyasasına ulaşamasa da ulaşılabilir sanatta edindiği yerle pazarın dördüncü büyüğü.  

Avrupa’da ulaşılabilir sanat alanında başarılı ülkelerin başında Fransa var. Örneğin; dünyanın en büyük çağdaş ulaşılabilir sanat galerisi zinciri olan Carre d’Artistes’in 2017 resmi verilerine göre, Fransa’da 21.000 adet eser satılmış. Bunun %89’ galerilerde, %11’i online galerilerde olmuş. Sadece Fransa galerilerinde toplam ciro yıllık 9 milyon euro üzerinde. Dünyadaki diğer galerilerde toplam satış 10 milyon euronun üzerinde. 2018 yıl sonunda eser satış oranı %45’e yakın büyüme gösteriyor. Şirket verileri 2017 de dünyada 42 bin eser satıldığını bildirirken, 2018’de neredeyse iki katına yaklaşıldığını söylüyor. Bu tablo bize şunu gösteriyor; ulaşılabilir sanat galerileri yakın gelecekte en büyük büyümeyi elde edecek. Hong Kong ve Çin ise Uzakdoğu sanat pazarının en önemli aktörleri arasında.

 Bu oranlara baktığımızda aslında sanat pazarının en yeni alanında, büyük bir potansiyel görülüyor. En önemli unsurlardan biri büyüme hızındaki artış. Ulaşılabilir sanat galerilerindeki satış oranındaki yükseliş çok hızlı. Ülkemiz bu pazarda hak ettiği yere ulaşmalı. Ulaşılabilir sanat piyasası için Türkiye’de ileriye dönük çok iyimser bir tablo görüyorum. Doğru aksiyonları aldığımızda, ulaşılabilir sanat, sanat ekonomimizi büyütmek için çok önemli bir fırsat olacak.